[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W Wilnie mieszkali naAukiszkach.W okolicach miasta wciąż trwałe było osadnictwo w Sorok Tatarach i Niemieży.Tatarzy mieszkali w Nowogródku, Słoninie, Klecku, Lachowiczach, Skidlu, Lidzie, a także naBrasławszczyznie.Niewielkie skupiska były na Polesiu w okolicach Aunińca i na Wołyniu wJuwkowcach pod Ostrogiem.Centrum kulturalnym i społecznym oraz religijnym było dla Ta-tarów w okresie międzywojennym Wilno, do którego wraz z powstaniem niepodległego pań-stwa polskiego i rewolucją bolszewicką w Rosji zaczęła napływać tatarska inteligencja z całegoimperium rosyjskiego.Na terenie Polski w latach 1918-1939 było 17 meczetów i 2 muzułmań-skie domy modlitwy.Istniało 19 gmin wyznaniowych zrzeszonych w Muzułmańskim Związ-ku Religijnym w RP, na czele którego stał mufti.Wydawano trzy tytuły prasowe: PrzeglądIslamski , kwartalnik w l.1930-37 w Warszawie; %7łycie Tatarskie , miesięcznik w l.1934-1939w Wilnie i Rocznik Tatarski , czasopismo naukowe i społeczno-literackie.Warto wspomnieć,Tatarska rodzina Bohdanowiczów, Wilno 1905 r.Muzeum Historyczne, Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, MBHI/3878 iż tatarskie korzenie miał Henryk Sienkiewicz, autor niezwykle ważnej dla etosu Grunwaldu58powieści Krzyżacy.W maju 1944 roku Stalin rozpoczął wielką akcję wysiedlenia Tatarów krymskich.Depor-towano wówczas ponad 200 tysięcy osób.Kilka miesięcy pózniej decyzje podjęte w Jałcie zde-cydowały o wygnaniu kolejnych tysięcy Tatarów.Wraz ze zmianą granic Tatarzy I Rzeczy-pospolitej stanęli przed wyborem stać się obywatelami Związku Radzieckiego lub w ramachtzw. repatriacji razem z ludnością polską opuścić kresy i udać się do Polski.To porozumieniemiędzy rządem polskim a sowieckim nie obejmowało kategorii mniejszości tatarskiej, wobectego ci z Tatarów polskich, którzy mieli wpisaną w dokumentach deklarowaną narodowośćtatarską, mieli też ogromne trudności z uzyskaniem pozwolenia wyjazdu do Polski.Część Ta-tarów i to duża, nie mogła zdecydować się na porzucenie odwiecznych siedzib, zwłaszcza lud-ność wiejska, byli też i tacy którzy czekali na wyjaśnienie według nich niepewnej sytuacjipolitycznej licząc, że granice Polski wrócą do kształtu przedwojennego.Tatarzy przybywaliprzede wszystkim na tzw.ziemie odzyskane, kierowani przez PUR (Państwowy Urząd Repatria-cyjny), w niewielkich grupach liczących od kilkunastu do kilku rodzin, bądz też pojedynczy-mi rodzinami w masie polskiej.Większość ludności pochodzenia tatarskiego przybyła doGdańska oraz na Pomorze czy w ogóle na ziemie zachodnie w latach 1945-1949, chociaż i potej dacie zdarzały się wyjazdy, nawet do lat siedemdziesiątych XX wieku.Wyjeżdżała z terenówsowieckich przeważnie ludność miejska, inteligencja, dawne ziemiaństwo tatarskie.Ludzie cinajbardziej zdawali sobie sprawę z charakteru i długotrwałości zmian, jak też czuli się najbar-dziej zagrożeni przez władzę sowiecką.W nowej Polsce, pomimo zmian ustrojowych, czuli sięjednak bardziej pewnie.Trudno ocenić, ilu spośród potomków osadzonych przez wielkiego księcia Witolda Tata-rów podjęło decyzję o przesiedleniu do Polski.Sąsiadami Tatarów litewskich, głównie na Wi-leńszczyznie, pozostali także Polacy, dzięki czemu zachowali oni kontakt z polską kulturą ipolskim językiem.Stopniowo następowała jednak lituanizacja (na kowieńszczyznie prowadzo-na od 1918 roku), a także rusyfikacja ludności tatarskiej.Najtrudniejszą sytuację w pielęgnowa-niu własnej kultury mieli Tatarzy na Białorusi.Komunistyczne władze zamykały meczety, arusyfikacja niemal całkowicie wyparła język polski.Tatarzy zorganizowali się także na emigracji.W 1947 roku miał miejsce Pierwszy WalnyZjazd Muzułmanów Polskich w Wielkiej Brytanii który powołał Naczelny Imamat Muzułma-nów Polskich w Wielkiej Brytanii100, ściśle współpracujący z polskimi ośrodkami emigracyjny-mi.Naczelny imam Emir Bajraszewski wchodził w skład IV Rady Narodowej z nominacjiAugusta Zaleskiego, prezydenta RP na Uchodzstwie.Imamat wydawał również własne czaso-pisma: Komunikat oraz pózniej Głos z Minaretu 101
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
