[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W momencie uSwiadomienia sobie tej prawdy narodzi� si� futuryzm.Odpowiedzia� na ni� na d�ugo przed wojn� futuryzm w�oski, na krótko po niej - futuryzmrosyjski, oba w sposób biegunowo odmienny.Odpowiedx futuryzmu w�oskiego by�a prosta i da si� zamkn�� w zdaniu:Sztuka winna podnieS� maszyn� do poziomu idea�u erotycznego ludzkoSci.(Stanowisko, którego u nas przez d�u�szy czas mozolnie i konsekwentnie broni� du�y artystaTytus Czy�ewski).Uwielbienie jednak nie jest przezwyci�eniem, przeciwnie, podporz�dkowaniem si� przedmio-towi uwielbianemu.Wyst�puje ono zazwyczaj jako forma SwiadomoSci na ni�szym stopniu roz-woju i jest jedn� z najbardziej pierwotnych form reagowania jej na zjawiska zewn�trzne.Cz�owiek pierwotny ubóstwia� �ywio�, poniewa� uczuwa� wobec niego sw� ca�kowit� bez-bronnoS�.Na dalszym szczeblu stosunek ten zamieni� si� na stosunek buntu do zdetronizo-wanego niewiadomego, aby wraz z przezwyci�eniem go u�o�y� si� w ramy pewnego swejpot�gi spokoju.Odpowiedx futuryzmu rosyjskiego by�a od pocz�tku dwulicowa:Rzeczy to wróg -zrozumcie to cho�.Rzeczy si� r�ba� powinno!A mo�e w�aSnie rzeczy trzeba kocha�?A mo�e rzeczy maj� dusz� inn�?.Ca�y futuryzm rosyjski z lat 1913-1919 jest w�aSciwie oscylowaniem dooko�a tych dwóchpraw z przechylaniem si� to na jedn�, to na drug� stron�.Dopiero w r.1919 Misterium-buffotego� Majakowskiego przynosi ostateczn� odpowiedx futuryzmu rosyjskiego:Towarzysze rzeczywiecie co -przesta�my jedni na drugich si� krzywi�.113 Spróbujmy: my was b�dziemy robi�,a wy nas - �ywi�.Odpowiedx ta, zaczerpni�ta od socjalizmu, wyznacza maszynie w SwiadomoSci wspó�czesnemiejsce, jakie robotnikowi wyznacza w swym obr�bie spo�ecze�stwo kapitalistyczne.Sztuka polska budz�ca si� po wojnie z narodowo-patriotycznego letargu mia�a w futuryzmiew�oskim gotow� odpowiedx, odpowiedx fa�szyw�.Nale�a�o podda� j� krytyce, przyj�� lubodrzuci�, a je�eli odrzuci�, to postawi� na jej miejsce odpowiedx w�asn�.W momencie skrzy�owania si� ostrza powojennej mySli polskiej z ostrzem mySli europejskiejnarodzi� si� futuryzm polski.Narodzi� si� w chwili dziwnej i jedynej.Przed wyk�pan� w wannie mordu czteroletniego mySl� polsk� otwar�y si� nagle na oScie� wro-ta Zachodu.Zagadnienie nowoczesnej kultury europejskiej, w którym nie bra�a dot�d bezpo-Sredniego udzia�u, zaj�ta w�asnymi zagadnieniami narodowymi, czeka�o od niej rozwi�zania.Na nie przygotowany szczepionk� ochronn� organizm polski upad� bakcyl nowoczesnoSci.Rozpocz�a si� walk� organizmu z bakcylem, walka o Smier� lub �ycie, pospieszne, gor�cz-kowe wytwarzanie w�asnych antytoksyn.Organizm polski przechodzi� kryzys i miota� si� wgor�czce.Ta gor�czka wywo�ana w organizmie polskim przez bakcyla nowoczesnoSci, tenokres walki i bolesnego przetwarzania si� organizmu przejdzie do historii nowoczesnej kul-tury pod nazw� futuryzmu polskiego.Na zewn�trz przedstawia�o si� to po prostu jako walka, któr� grupa artystów wypowiedzia�aswemu spo�ecze�stwu. Spo�ecze�stwo zamkn�o si� w bastionach koScio�ów i redakcji,sk�d wylewa�o na partyzantów kub�y brudnej, gryz�cej wody, krzycza�o na wieczorach po-etyckich, obrzuca�o jajami i kamieniami.Nikt nie zdawa� sobie jasno sprawy, w imi� czegoprowadzi si� walka i jakie jest jej w�aSciwe znaczenie.Psychika polska poczu�a si� zagro-�on� w swoich tradycjonalnych przyzwyczajeniach i na�ogach i broni�a si� z energi�, jakiejtrudno si� by�o u niej, spodziewa�.Pocz�tkowo opinia, upostaciowana w prasie, usi�owa�a sam proces zbagatelizowa�, przedsta-wi� go po prostu jako kierunek przeniesiony do nas z zagranicy.Wy�oni�a nawet z siebieca�� generacj� rybaków, którzy w�dk� akademizmu wy�awiali z wzburzonej fali kie�bie ech iurojonych plagiatów i z triumfem obnosili je przed publicznoSci� na dowód, �e proces, któryj� niepokoi, nie jest bynajmniej jej wewn�trznym procesem, a jedynie usi�owaniem narzuce-nia jej jakichS obcych zagranicznych idei.PublicznoS� nie uwierzy�a.Wtedy opinia zmieni�a metod�.Uderzy�a na alarm.Zacz�to wywo�ywa� z lasu wilka bolsze-wizmu i anonimowego mocarstwa.Rozpocz�y si� represje administracyjne
[ Pobierz całość w formacie PDF ]