[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Przed i po sesjachtreningowych badacze mierzyli reakcje odpornościowe u badanych na podstawie próbek krwi.Stwierdzono, że im lepiej wyuczyli się oni kontrolować swój strach, tym korzystniejsza była ichreakcja odpornościowa.Zwiadczy to jednoznacznie, iż im większy odczuwamy stopień kontrolinad stresującym wydarzeniem, tym skuteczniej nasze ciała będą się bronić przed chorobą(Wiedenfeld i in., 1990).517 RYCINA 14.2.Osłabianie wpływu braku kontroli na uczenie się.Po doświadczeniach z brakiem wstrząsów elektrycznych, z możliwościąkontrolowania ich wystąpienia lub z brakiem takiej możliwości, stworzono sytuację, wktórej psy musiały się nauczyć nowego sposobu unikania nieprzyjemnych doznań.Te,które doświadczyły sytuacji braku możliwości ich uniknięcia, rzadziej potrafiływyuczyć się, jak uciec od nowych wstrząsów (zaczerpnięto z: Seligman, Maier, 1967)Stopień posiadanej kontroli u ludzi w podeszłym wieku.Wykazano, że wzrost poczuciakontroli ma szczególnie poważne konsekwencje w przypadku ludzi w podeszłym wiekuznajdujących się w domach opieki społecznej.Wielu z nich, dożywających swych dni w takichplacówkach oraz w szpitalach, odczuwa, że utraciło kontrolę nad własnym życiem (Raps i in.,1982).Są oni często skazywani na długotrwałą opiekę wbrew swym życzeniom i niewiele majądo powiedzenia na temat tego, czym się chcą zająć, z kim spotkać czy co zjeść.Ellen Langeri Judith Rodin (1976) pokazały, że byłoby z korzyścią dla takich podopiecznych wzmóc w nichpoczucie kontroli.W trakcie eksperymentu dyrektor jednego z domów opieki w Connecticutzebrał razem niektórych mieszkańców i powiedział im że, choć sądzą inaczej, sami ponosząodpowiedzialność za to, co się dzieję z ich życiem.Oto fragment jego wypowiedzi:Byłem zdumiony dowiadując się, że [.] wielu z was nie zdaje sobie sprawy, żebędąc tu, wciąż macie wplyw na swe życie.Pomyślmy przez chwilę o decyzjach,które możecie i powinniście podejmować.Na przykład, jesteście odpowiedzialni zadbanie o siebie, decydujecie o tym, czy chcecie czy też nie, by uczynić ten domtakim, byście byli z niego dumni i czuli się w nim szczęśliwi.To wy macie decydowaćo tym, w jaki sposób ma być urządzony wasz pokój czy chcecie, by pozostał taki,jaki jest, czy też pragniecie, by personel pomógł wam go przemeblować.Powinniścieteż decydować o tym, jak chcecie spędzać czas [.] Jeśli jesteście z czegośniezadowoleni, to możecie to zmienić.Od was zależy, czy poznamy wasze życzeniai propozycje zmian.To wy macie nam powiedzieć, co chcielibyście zmienić, czegooczekujecie.Jest to zaledwie kilka przykładów spraw, o których możeciei powinniście decydować i myślcie o tym teraz i pózniej, każdego dnia.(Langer,Rodin, 1976, s.194-195)Innym razem dyrektor poinformował, że przez kolejne dwa wieczory będzie wyświetlanyfilm i że powinni sami zdecydować, którego dnia chcą go obejrzeć.Na koniec każdemupodopiecznemu ofiarował roślinę doniczkową podkreślając, że teraz od nich zależy, jak się niąbędą opiekować.Dyrektor zwrócił się także z odpowiednią przemową do innych mieszkańców ośrodka,traktowanych jako grupa porównawcza.Różnica była jedna, ale zasadnicza zostały usuniętewszystkie odniesienia mówiące o podejmowaniu decyzji i ponoszeniu za siebieodpowiedzialności.Dyrektor podkreślił, że chce, by mieszkańcy byli szczęśliwi, lecz niepowiedział nic, że mogą kontrolować swe życie.Poinformował, że w przyszłym tygodniudwukrotnie zostanie wyświetlony film, jednak nie dodał, że sami mają zdecydować, kiedy goobejrzą.Dał im również rośliny doniczkowe, ale zaznaczył, że opiekować się nimi będąpielęgniarki.Wydaje się, że nie jest to znacząca ingerencja w życie mieszkańców tego ośrodka.Mielioni okazję wysłuchać jednej przemowy o odpowiedzialności za swe życie, którą mają przejąć,i ofiarowano im roślinkę do podlewania.Prawda, że nie wydaje się to zbyt silnymoddziaływaniem? Trzeba jednak koniecznie pamiętać, że dla osoby skazanej na opiekęinstytucji, czującej, że jest bezradna i ograniczana, uzyskanie nawet niewielkiej dozy kontrolimoże mieć istotne znaczenie.Najbardziej wstrząsające było to, że owa interwencja zwiększająca518 poczucie kontroli spowodowała poprawę stanu zdrowia rezydentów tego ośrodka orazzmniejszenie ich śmiertelności (Rodin, Langer, 1977).Osiemnaście miesięcy po przemówieniudyrektora zmarło 15% osób z grupy, u której zwiększono poczucie kontroli, w porównaniuz 30% w grupie porównawczej (zobacz lewy wykres na rycinie 14.3 (brak w wersji e-book)).Richard Schulz (1976) także przebadał związek poczucia kontroli ze zdrowiem ludziw podeszłym wieku; wzmacniał on w różny sposób owo poczucie u mieszkańców domówopieki.Schulz rozpoczął swój program w domu pomocy w Karolinie Pomocnej, gdzie studenciodwiedzali badanych raz w tygodniu przez dwa miesiące.W warunkach wzmacniania poczuciakontroli badani mogli decydować, kiedy mają się odbyć i jak długo trwać owe wizyty.W losowo dobranej próbie porównawczej rozstrzygali o tym nie mieszkańcy, lecz studenci.Takwięc, w obu sytuacjach mieszkańców wizytowano, lecz tylko w jednej to do nich należaładecyzja o częstotliwości i czasie trwania owych spotkań
[ Pobierz całość w formacie PDF ]