[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. 84Nadwzgórze (łac.epithalamus) obejmuje szyszynkę, spoidła uzdeczek.Szyszynka jest odpowiedzialna za produkcję melaniny, która odgrywa rolęzegara biologicznego.Niskowzgórze (łac.subthalamus) zaliczane jest do układu pozapiramido-wego i ma ścisły związek z gałką bladą.Leży na pograniczu części grzbietoweji brzusznej międzymózgowia.Uszkodzenie tego obszaru jądrowego powodujewystąpienie hemibalizmu, który cechuje się występowaniem gwałtownych,mimowolnych ruchów, w obrębie bliższych części kończyn.Cały organizmbierze czynny udział w tych miotających ruchach, nasilających się przy zde-nerwowaniu i bodzcach zewnętrznych.Podwzgórze (łac.hypothalamus) znajduje się w części brzusznej między-mózgowia.W jego obrębie wyróżniamy część przednią i tylną.Część przednia utworzona jest przez skrzyżowanie wzrokowe, guz popie-laty, który wydłuża się w lejek, na którym zawieszona jest przysadka.Częśćtylna składa się z ciał suteczkowatych.W podwzgórzu znajdują się ośrodki hypnogenne, których drażnienie po-woduje sen.Przy ich uszkodzeniu pojawia się narkolepsja.Papez (wg Chusida1973) uważa, że podwzgórze, jądra części przedniej podwzgórza, zakręt obręczyi hipokamp stanowią strukturalną i czynnościową podstawę uczuć.Zacho-wanie z zabarwieniem emocjonalnym łączy się z pobudzeniem układu lim-bicznego.Ogólna funkcja podwzgórza wg Prusińskiego (1998) związana jest z inte-gracją czynności współczulnej i przywspółczulnej układu autonomicznego,regulacją temperatury ciała, pragnieniem, bilansem wodnym, osmorecepcją,kontrolą czynności endokrynnych przysadki mózgowej, łaknieniem i masąciała, wpływem na sen i na zjawiska emocjonalne.W obrębie podwzgórza wyróżnia się trzy części:a) okolicę podwzgórzowa przednią, która znajduje się w części wzroko-wej podwzgórza.Posiada jądra zawierające włókna neurosekrecyjneprzeznaczone dla tylnego płata przysadki, które wytwarzają wazopresynęi oksytocynę.Inne jądro oddziałuje na gospodarkę cieplną i na układkrążenia.Drażnienie przedniej części podwzgórza wywołuje wzmożonąaktywność przywspółczuIną;b) okolica podwzgórzowa pośrednia zlokalizowana jest w okolicach lejka.W tym regionie mieszczą się jądra, które regulują wydzielanie hormo-nów przedniego płata przysadki oraz kierują procesem przyjmowaniapokarmów: ośrodek głodu", ośrodek sytości";c) okolica podwzgórzowa grzbietowa (tylna) zawiera jądra, których podraż-nienie wywołuje zwiększoną aktywność współczulną. 852.3.5.KresomózgowieKresomózgowie (łac.telencephalon) dzieli się na dwa symetryczne kreso-mózgowia boczne: prawe i lewe.W skład kresomózgowia bocznego wchodzą:płaszcz (łac.pallium), który tworzy zewnętrzną powłokę półkul, komoraboczna (łac.ventriculus lateralis), istota biała półkul (łac.substantia albahemispheri), jądra kresomózgowia (łac.nuclei telencephali) lub jądra pod-korowe, wyspa (łac.insula).Do kresomózgowia środkowego zaliczamy połą-czenia półkul.PłaszczPłaszcz (łac.pallium) stanowi warstwa zewnętrzna otaczającą mózgowie,zbudowana z istoty szarej, a więc z ciał komórkowych.Powierzchnia płasz-cza wynosi około 2000 cm3.Mózg człowieka zawiera około 1011 neuronów,a liczbę synaps, czyli morfologicznie zidentyfikowanych kontaktów międzyneuronami, określa się na 1014.Jest to ten sam rząd wielkości, co liczba gwiazdw naszej galaktyce (Górska i in.1997).Sherrington (za: Gołąb, Traczyk 1986),porównuje korę do zaczarowanego krosna, na którym miliony migającychczółenek tkają mieniące się wzory.Płaszcz dzielimy na: korę mózgu (łac.cortex cerebri), wyspę (łac.insula)- część płaszcza ukryta w bruzdzie bocznej, węchomózgowie (łac.rhinen-cephalon) oraz hipokamp - część płaszcza wpuklona do komory bocznej(Różycki 1950).W półkulach mózgu wyróżnia się następujące płaty: czołowy,ciemieniowy, skroniowy, potyliczny i limbiczny.Na każdej półkuli występujątrzy powierzchnie: górno-boczna, przyśrodkowa i dolna.Półkule mózgurozdziela szczelina podłużna mózgu.Zmienna jest nie tylko grubość kory,lecz także jej budowa histologiczna.Brodmann wyróżnił 52 pola i oznaczyłje numerami od 1 do 52 (Bochenek, Reicher 1981, Sobotta 1994).W obrębie pól mózgu znajdują się (Chusid 1973):a) pola kojarzeniowe (asocjacyjne), które obejmują większe części obsza-rów mózgu, są połączone włóknami kojarzeniowymi z rozmaitymi polamiczuciowymi i ruchowymi.Czynność pól kojarzeniowych jest niezwykleważna dla zachowania wyższych przejawów życia psychicznego czło-wieka;b) pierwotne pola odbiorcze, gdzie są przekształcane wrażenia czuciowo--zmysłowe lub ruchowe.Należą one do okolic gnostycznych.Ich usz-kodzenie wywołuje zaburzenia wyższych czynności nerwowych. 86Rysunek 8.Pola Brodmanna, powierzchnia boczna mózgu(wg Berkowitz, Moxham 1988 - zmodyfikowany)Opis fizjologów mapy kory mózgowej i jej podział opiera się na własnościfunkcjonalnej (obszar wzrokowy, słuchowy, węchowy, ruchowy, czuciowy,asocjacyjny).Charakterystyczną cechą funkcjonowania kory mózgowej jest kolumno-wość.Kossut (1994, s.65) pisze: kolumnowość polega na tym, że w pewnymniewielkim obszarze kory, obejmującym wszystkie jej warstwy, komórki rea-gują wybiórczo na określoną cechę pobudzającego je bodzca czuciowego.Kora funkcjonuje w sposób kolumnowy" za sprawą szczególnych połączeńpomiędzy swymi komórkami, dzięki pionowemu przebiegowi najsilniejszychinformacji.Istnieją połączenia przebiegające poziomo zarówno pobudzającejak i hamujące.Płat czołowyOkolica czołowa jest pod względem dojrzałości filogenetycznie najmłodszai najbardziej wrażliwa na czynniki szkodliwe.Z tego powodu przyjmuje się,że rozległe zaniki mózgu zaczynają się zwykle od płatów czołowych (łac.lobusfrontalis).Uszkodzenia przedniej części płata czołowego mogą być skąpo-objawowe lub wręcz nieme klinicznie. 87Obszary przedczołowe (obszar kojarzeniowy) u człowieka są związanez przezornością, wyobraznią i percepcją samego siebie.Pojęcie zakrętów przed-czołowych obejmuje struktury położone do zakrętu przedśrodkowego.Pola9, 10, 11, 12, 46 i 47 należą do czołowych pól kojarzeniowych.Są one odpo-wiedzialne za napęd w działaniu, mówieniu i spontaniczność w ruchach
[ Pobierz całość w formacie PDF ]