[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Gdy czynność ta zostanie odwzajemniona, oba zwierzęta przez chwilę stykają się dłońmi, co bardzo przypomina krótki uścisk dłoni.Ten wstępny sygnał przekazuje następującą treść: „Widzisz, jestem tylko nieszkodliwym żebrakiem, który nie odważy się ciebie zaatakować”, odpowiedź zaś oznacza: „Ja też ciebie nie zaatakuję”.Między równymi sobie, jako gest życzliwości, oznacza to po prostu: „Nie zrobię ci krzywdy, jestem twoim przyjacielem”.Tak więc u szympansów wyciągnięcie ręki może zainicjować osobnik podporządkowany w stosunku do osobnika dominującego, i jest to wówczas gest uległości, albo osobnik dominujący w stosunku do osobnika podporządkowanego, i jest to gest uspokajający, albo wreszcie może on być wykonany przez równych sobie jako akt przyjaźni.Tak czy inaczej, w tym kształcie jest to zasadniczo gest łagodzenia agresji, a w kategoriach współczesnych podręczników dobrego wychowania należałoby go raczej przypisać sytuacjom, w których osobnik podporządkowany jako pierwszy wyciąga rękę do osobnika dominującego.Przechodząc teraz do starodawnego ściskania się za ręce, musimy się mu przyjrzeć w podobnym świetle.Mówiąc konkretnie, wyciągnięcie otwartej dłoni miało pokazać, że nie ma w niej broni, co wyjaśnia też, dlaczego wyciągamy prawą rękę, czyli tę, w której zwykle trzyma się broń.Takie pokazywanie ręki słabszego silniejszemu mogło być znakiem poddania, albo silniejszego słabszemu – gestem uspokajającym, jak wśród szympansów.Stając się silnym, wzajemnym uściskiem dłoni, gest ten zamienił się w energiczną czynność znamionującą zawarcie paktu wzajemnej akceptacji, przynajmniej na pewien czas, między dwiema równymi sobie osobami.Jednak w swojej istocie jest to wciąż akt, w którym żaden z dwóch uczestników nie utwierdza się w swojej dominacji, lecz każdy, niezależnie od swego względnego statusu, demonstruje, że jest chwilowo nieszkodliwy.Jest to jedno z możliwych źródeł współczesnego uścisku dłoni, ale jest też inne, które zaciemnia ten obraz.Jedną z ważnych czynności wykonywanych przez mężczyznę przy powitaniu kobiety było całowanie w rękę.Czyniąc to, mężczyzna przed złożeniem pocałunku ujmował w swoją rękę wyciągniętą w jego kierunku dłoń kobiety.Gdy czynność ta uległa stylizacji, intensywność jej głównego elementu, czyli pocałunku, osłabła do tego stopnia, że usta mężczyzny zbliżały się do zewnętrznej strony dłoni kobiety i nie dotykając jej, wykonywały pocałunek w powietrzu.Ulegając dalszemu skonwencjonalizowaniu, czynność ta ograniczała się niekiedy jedynie do ujęcia i uniesienia kobiecej dłoni z lekkim skłonem głowy w jej kierunku.W tej zmodyfikowanej formie jest to ni mniej, ni więcej tylko lekkie potrząśnięcie dłoni.Jeden z autorów widzi w tym jedyne źródło współczesnego uścisku dłoni: „Wydaje się, że uścisk dłoni jako kontakt powitalny jest późniejszą pochodną »pocałunku w twarz«, przy czym ogniwem pośrednim był »pocałunek w rękę«„.W tym świetle wyciągnięcie ręki byłoby aktem zdecydowanej dominacji nad podwładnym i jako takie zasadniczo różniłoby się od uścisku dłoni wyrażającego układ zawarty między mężczyznami.Tymczasem słuszna jest chyba zarówno teoria splatania rąk jak teoria całowania w rękę i owo podwójne pochodzenie jest powodem całego zamieszania panującego we współczesnych podręcznikach dobrego wychowania.Sedno sprawy tkwi w tym, że w dzisiejszych czasach istnieje wiele okoliczności, w których podajemy sobie ręce.Robimy to na powitanie, na pożegnanie, zawierając układ, dobijając targu, gratulując, przyjmując wyzwanie, wyrażając podziękowanie, wyrażając współczucie, godząc się po sprzeczce i życząc szczęścia.Występują tu dwa elementy.W niektórych okolicznościach uścisk dłoni symbolizuje więź między przyjaciółmi, a w innych tylko to, że jesteśmy przyjaźnie nastawieni w danej chwili.Gdy wymieniam uścisk dłoni z człowiekiem, którego właśnie poznałem, jest to tylko grzeczność i nie mówi nic o naszych przeszłych czy przyszłych wzajemnych stosunkach.Inaczej mówiąc, można stwierdzić, że współczesny uścisk dłoni jest aktem podwójnym, który udaje akt pojedynczy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]