[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Bohomolec przetłumaczył wiele komedii Moliera, lecz że ksiądz,powyrzucał z nich kobiety.Pierwszy książę Adam Czartoryski, przy niektórych tłumacze-niach, prawdziwie oryginalne komedie polskie pisać zaczął.Jako to: Panną na wydaniu,Pysznoskąpskiego i Kawę.Zawiązała się kompania komediantów; książę zwoływał ich napróby do siebie i grać nauczał.Wyrwicz wydał Geografię powszechną; Bohomolec, chcąculeczyć naród z zabobonu, napisał pożyteczne dzieło pod tytułem Diabeł w swojej postaci.Towarzystwo Elementarne w Komisji Edukacyjnej gotowało księgi do nauki młodzieży, sło-wem, w ciemnym gmachu narodowym, gdzie za ostatnich Augustów gdzieniegdzie tylkorzadkie pokazywały się światełka, za króla rodaka jasnym blaskiem pochodnie przyświecaćzaczęły.Zaczęto się i z pięknymi obeznywać sztukami.Król sprowadził z Drezna malarza Marcel-lego Bacciarelli, z Francji posążnika Le Brun.Malowania, popiersia, posągi, które dziś wZamku i Aazienkach widziemy, dziełami są artystów tych.Król kupił od książąt Lubomir-skich Ujazdów, dawne niegdyś królów polskich wiejskie mieszkanie; nabył także i Aazienki.Ostatnie podniósł i ozdobił z smakiem i nadobnością, które dziś w nich postrzegamy.WUjazdowie, wyłożywszy miliony mutando quadrato rotundis, po wielu latach nakładu i pracydarował je na koniec; przeszły na koszary gwardii litewskiej.Jeśli kto kiedy czytać będzie te pamiętniki, niech mi daruje ustawiczne z gościńca wyba-czania.Kryślę rzeczy i obrazy, jak mi je stara pamięć moja narzuca.Wracam więc na porzu-coną tylekroć drogę.Książę, objechawszy znajomości i piękności swoje, około szóstej w wieczór powracał dosiebie i znów się w bibliotece zamykał, trawiąc czas na pisaniu komedyj, czytaniu dziejów,mianowicie ojczystych.Mam w posesji mojej egzemplarz Długosza cały notami ręką jego namarginesach zapisany.Do pracy tej zadał sobie drugą, to jest naukę języka arabskiego.Tymkońcem sprowadził sobie biegłego w tym języku Czerkiesa, nazwiskiem Tarassow; miewałtakże przy sobie Turczynów, nieraz derwiszów z Samarkandy, słowem, wielki gust do orien-talności powziął.My także adiutanci wiele mieliśmy zbywającego czasu od wojskowej korespondencji na-szej.Mnie znów zadano pracę tłumaczenia romansu królowej Nawarry; wolne godziny scho-dziły na wizytach konno do różnych panien dworskich.Zaloty te były najniewinniejsze, nicbowiem wyrównać nie może szczytnej opinii mojej o cnocie i wstydzie niewieścim; pózniej-sze dopiero lata zmniejszyły tę zbyteczną nieśmiałość.Lato 1778 strawiliśmy znowu w Wołczynie; przy końcu września dopiero powrócili nasejm do Warszawy.Sejm ten, podług gwarancji moskiewskiej niby to wolny, odprawił siępod laską Ludwika Tyszkiewicza, pisarza Wielkiego Księstwa Litewskiego, który był nie-dawno pojął ks.Poniatowską, córkę podkomorzego koronnego, synowicę królewską.Sejm 1778.Po gwałtownym sejmie 1776 nastąpił sejm niby to wolny: wojska atoli mo-skiewskie, ciągle stojące w Warszawie, nie oddaliły się.Poseł moskiewski czuwał na wszyst-ko, przepisał, m miało być traktowanym.Jak gdyby więc podług ułożonego programa król,senat i posłowie grali swe role.Najznaczniejsza część tego sześcioniedzielnego sejmu zeszłana egzaminach Rady Nieustającej, Komisjów Skarbowych i zakwitowaniu ich.Czytanodwuletni protokół czynnościów Rady Nieustającej; powstawały liczne i silne głosy przeciwnadużyciom Rady tej, mianowicie wdawania się w sądownictwo i przeistaczania dekretów.Lecz ledwie podany został projekt określający władzę jej w tym względzie, natychmiast przy-słaną została do Stanów nota posła moskiewskiego Stackelberga, przypominającego Stanom,36 iż Rada Nieustająca wraz z atrybutami swymi zagwarantowaną jest przez najjaśniejszą mo-narchinię jego, że zatem ostrzega, iż nie wolno sejmowi tykać się onej.Tak przygniecionejarzmem były naówczas umysły, iż nikt przeciw nocie tej powstać nie śmiał.Chciano takżepowrócić królowi szafunek starostw; król wiedząc, iż byłoby to przeciwnym Katarzynie,oświadczywszy wdzięczność, prosił, aby mu szafunku tego nie powracano
[ Pobierz całość w formacie PDF ]