Piotr Sztompka Socjologia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.�Obok�znaczenia�psychologicznego,�intencjonalnego,�które�nadaję�swojemu�zachowaniu�sam,�a�inni�odczytują�je�w�drodze�mniej�lub�bardziej�złożonej�i�mniej�lub�bardziej�zawodnej�interpretacji,�znaczenie�może�być�nadane�pewnemu�zachowaniu�przez�całą�zbiorowość,�do�której�należę.�Jest�to�znaczenie�wspólnie�uznane,�którego�sam�nie�wymyśliłem,�lecz�raczej�35przejąłem�od�mojej�zbiorowości�i�akceptowałem.�Całuję�kobietę�w�rękę,�bo�jest�to�przyjęta�u�nas�forma�wyrażenia�szacunku,�klękam�w�kościele,�bo�jest�to�przyjęta�w�mojej�religii�forma�pokory�wobec�Boga,�kopię�piłkę�na�podwórku,�bo�jest�to�przyjęta�wśród�moich�rówieśników�forma�rozrywki,�notuję�wykład,�bo�jest�to�przyjęta�na�uniwersytecie�forma�uczenia�się.�W�ramach�jednej�zbiorowości,�w�której�znaczenia�są�takie�same,�mogę�bez�kłopotu�zrozumieć,�co�robią�inni,�czego�ode�mnie�chcą,�o�co�im�chodzi.� Odczytuję��bez�kłopotu�znaczenia,�rozszyfrowuję�sens�zachowań.�Gdy�ktoś�zdejmuje�kapelusz,�wiem,�że�chce�mnie�przywitać.�Gdy�widzę�chłopców�kopiących�piłkę,�wiem,�że�grają�w�futbol.�Natomiast�gdy�znajdę�się�w�innej�zbiorowości,�w�której�powszechnie�uznane�znaczenia�są�odmienne,�doświadczam�przede�wszystkim�zdziwienia�i�często�nie�rozumiem,�o�co�chodzi,�co�się�dzieje.�Amerykańscy�przyjaciele�zabierali�mnie�na�mecze�baseballowe.�Wychowany�w�kraju�piłki�nożnej,�do�dziś�nie�pojmuję,�dlaczego�gracze�są�tak�dziwnie�ubrani,�czemu�biegają�wokół�boiska,�wymachują�grubym�kijem,�czemu�starają�się�wrzucić�piłeczkę�w�publiczność,�a�gdy�im�się�uda,�wywołują�entuzjazm�na�stadionie.�Pewno�Amerykanie�czuliby�się�podobnie�na�stadionie�Wisły.�Jak�uczą�się�prędzej�czy�pózniej�turyści,� co�kraj�to�obyczaj��i�łatwo�dojść�może�do�nieporozumień,�niespodzianek�i�konfliktów.�Ucałowana�w�rękę�Amerykanka�może�traktować�to�jako�zaawansowaną�formę�zalotów.�Wchodząc�w�butach�do�meczetu,�spotkam�się�z�oburzeniem�jako�świętokradca.�A�pijąc�piwo�na�plaży�w�Kalifornii,�mogę�być�nawet�aresztowany.�Znaczenia�nadawane�zachowaniom�przez�zbiorowość,�wspólne�dla�tej�zbiorowości,�a�różne�od�znaczeń�przyjmowanych�w�innych�zbiorowościach,�nazwiemy�kulturowymi.�Kultura�dostarcza�pewnych�gotowych�scenariuszy,�wzorów�zachowań,�które�realizujemy,�chcąc�osiągnąć�te�czy�inne�cele.�Dlatego�w�obrębie�własnej�kultury�czujemy�się�pewnie,�bezpiecznie,� jak�w�domu�,�a�trafiając�do�innej�kultury,�jesteśmy�wyobcowani,�zagrożeni,�zaskoczeni.�Przynajmniej�do�czasu,�kiedy�poznamy�panujące�w�niej�znaczenia�kulturowe.�Analizowaliśmy�dotąd�przykłady�bardzo�prostych�działań,�mających�nieskomplikowany�sens�kulturowy.�W�wielu�przypadkach�jednak�znaczenia�kulturowe�także�rozbudowują�się,�tworząc�wielowarstwowe�systemy.�Zobaczmy�takie�działanie�jak�zrealizowanie�czeku�w�banku.�Ileż�znaczeń�kulturowych�ukrytych�jest�za�takim�banalnym�zachowaniem�jak�wymienienie�jednego�białego�papierka�(czeku)�na�plik�kolorowych�papierków�(banknotów).�Czy�ktoś,�kto�nie�rozumiałby�idei�pieniądza,�zapłaty,�wierzytelności,�długu,�konta,�kredytu,�weksla,�oszczędności,�kapitału,�monety,�certyfikowanego�podpisu�itp.,�wiedziałby�w�ogóle,�o�co�tu�chodzi?�A�czy�bez�scenariuszy�działania�zawartych�w�ogromnie�złożonym�prawie�finansowym,�cywilnym�czy�handlowym�system�ten�w�ogóle�mógłby�funkcjonować?�A�inny�przykład:�jak�wiele�czasu�zabrało�antropologom�społecznym�rozszyfrowanie�znaczeń�kulturowych�związanych�przez�wyspiarzy�Pacyfiku�z�ceremonią�wręczania�darów�(naszyjników�i�naramienników)�mieszkańcom�sąsiednich�wysp�(krąg� Kula��opisany�przez�Bronisława�Malinowskiego)�lub�z�jeszcze�bardziej�dziwnym�rytualnym,�pokazowym�niszczeniem�własnego�dobytku�wśród�Indian�amerykańskich�(tzw.� potlacz�).�Ale�najbardziej�skomplikowanym,�rozbudowanym�i�wielowarstwowym�systemem�znaczeń�kulturowych�jest�język.�Używamy�go�w�tym�najbardziej�dla�ludzi�typowym�i�najczęstszym�działaniu�jakim�jest�mówienie,�czy�ogólniej�komunikowanie�się [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki